The Sheriff
JF-Expert Member
- Oct 10, 2019
- 747
- 2,112
Rais Yoweri Museveni akitoa somo zito la historia Novemba 29, 2024.
Katika hotuba yake ya kihistoria, Rais wa Uganda, Yoweri Kaguta Museveni, jana tarehe 29 Novemba, 2024 katika kusherehekea Miaka 25 ya Jumuiya ya Afrika Mashariki (EAC), aliwapa viongozi wa Jumuiya hiyo somo la kina kuhusu historia ya kanda hiyo, akieleza jinsi ushirikiano wa kibiashara ulivyodumu kwa zaidi ya milenia moja. Museveni alitumia nafasi hiyo kuwahamasisha viongozi kuendeleza juhudi za kuimarisha mshikamano wa kikanda na kushughulikia changamoto zinazokwamisha ukuaji wa uchumi.
Kama mnavyomjua Mzee Museveni, anaonekana ni mtu mwenye kusoma vitabu na maandiko mengi. Alifika ukumbini pale Arusha akiwa ameandika speech yake kwa mkono na kisha kuisoma kwa viongozi wengine.
Museveni alirejelea uamuzi wa kihistoria uliofanywa na viongozi wa wakati huo—Mzee Jomo Kenyatta, Mwalimu Julius Nyerere, na Dk. Milton Obote—walipoamua kuunda Shirikisho la Kisiasa la Afrika Mashariki mara baada ya kujinasua kutoka kwenye ukoloni.
Kwa mtazamo wa Rais Museveni, hatua za kuboresha ushirikiano wa kikanda ni muhimu si tu kwa maendeleo ya kiuchumi bali pia kwa kuzuia changamoto za kijamii na kisiasa. Alieleza kwamba kama Shirikisho la Afrika Mashariki lingekuwa limeundwa mapema, matatizo kama yale ya Idi Amin Uganda, machafuko ya Rwanda na Burundi, na changamoto za Sudan Kusini na Somalia yangeweza kushughulikiwa kwa urahisi zaidi.
Hii hapa ni hotuba yake kwa ufupi:
Mheshimiwa Rais Samia Suluhu Hassan, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Waheshimiwa Marais waliopo hapa, Mheshimiwa Katibu Mkuu, Waheshimiwa Mawaziri, Mabibi na Mabwana.
Nimeandika baadhi ya mawazo kwa mkono, hayajachapwa bado, lakini yatapigwa chapa. Tupo hapa kusherehekea miaka 25 ya kufufuliwa kwa Jumuiya ya Afrika Mashariki. Hili ni jambo zuri.
Asanteni Wana Afrika Mashariki kwa kufanikisha hili. Hata hivyo, napendekeza pia tusherehekee zaidi ya miaka 1,000 ya uhusiano wa kibiashara wa eneo hili.
Nilikuwa nafikiria nitawaambia nini, lakini Mungu aliniambia niwaambie hili. Kwa sababu tunaposema Jumuiya ya Afrika Mashariki, 1999, lakini tumekuwa hapa kwa zaidi ya miaka 1,000.
Kwa hiyo, ningependa ninyi viongozi na wasomi mpanue fikra zenu. Sasa nitumie maneno "uhusiano wa kibiashara wa eneo hili." Kumbukeni maneno hayo. Uhusiano wa kibiashara wa eneo hili. Eneo la pwani ya Afrika Mashariki, savanna ya katikati mwa Tanzania, na maziwa makuu.
Eneo hili limekuwa likihusiana kibiashara kwa zaidi ya miaka 1,000. Tunajuaje kuhusu uhusiano huu wa kibiashara wa maeneo haya? Ushahidi uko wapi?
Wanaakiolojia walifanya uchunguzi na kugundua vitu kama Enkwanzi (ambavyo kwa Kiswahili vinaweza kuitwa ushanga wa kioo), mifupa ya ng’ombe, na vipande vya vyungu vya udongo vilivyovunjika. Karibu na maeneo hayo pia kulikuwa na marundo ya kinyesi cha ng'ombe cha kale, yaliyoonyesha kuwa vifaa hivyo vilitumika kati ya mwaka 900 BK na 1350 BK.
Ushanga wa kioo ulipatikana. Je, viliingiaje Uganda wakati huo? Havikutengenezwa Uganda au sehemu za karibu. Vilitoka Mesopotamia (Iraq), vikapita pwani, Ugogo (Dodoma), Unyamwezi (Tabora), Usukuma (Mwanza), hadi Uganda.
Hii inaonyesha kuwa zaidi ya miaka 1,000 iliyopita, eneo hili lilikuwa na uhusiano wa kibiashara uliounganika. Ningependa kupendekeza neno jipya: CTA - Connected Trade Area (Eneo la Uhusiano wa Kibiashara).
Sizungumzii FTA (Free Trade Area), kwani wakati huo haikuwa eneo la biashara huria, bali eneo lililounganika kibiashara. Hii ni kwa sababu baadhi ya machifu wakubwa wa maeneo hayo walihusisha vizuizi fulani katika biashara.
Sababu ni kwamba, wakati huo haikuwa biashara huria, bali eneo lililounganika kibiashara. Hii ni kwa sababu baadhi ya machifu wakubwa kando ya njia za biashara walikuwa wakitoza kile walichokiita hongo.
Nilivyoelewa, hongo ni kama rushwa, lakini kulingana na maandiko niliyoyasoma, inaonekana walikuwa wakimaanisha ushuru au kodi. Harrington, Speke, na Stanley waliandika kuhusu hili. Walitumia neno hongo wakimaanisha ushuru. Machifu hawa walikuwa wakitoza ushuru wa kupindukia kwa wafanyabiashara.
Mfano, kulikuwa na chifu maarufu wa Buzinza aitwaye Ruswarura, ambaye jina lake lilipotoshwa kuwa Saurora katika maandishi ya Speke na Stanley. Ruswarura alikuwa anajulikana kwa kupora mali na zawadi kutoka kwa wafanyabiashara. Hata hivyo, kulikuwa na mfalme maarufu wa Karagwe aitwaye Rumanika ambaye alikuwa mkarimu sana kwa wafanyabiashara na wasafiri. Speke na Stanley walimsifu sana kwa ukarimu wake.
Kwa hivyo, eneo letu lilikuwa Connected Trade Area, lakini si Free Trade Area. Kupitia pwani, bidhaa kama ushanga wa kioo, nguo, bunduki, na baruti ziliingia, huku kutoka misitu ya Kongo tulipata bangili za pembe za ndovu na vifaa vingine vya thamani. Kutoka maeneo ya Buhaya, tulipata ngozi za miti (back cloth), na kutoka Bunyoro tulipata chumvi ya mwamba (umonyo).
Tatizo lilikuwa kwamba machifu wetu walishindwa kutumia fursa hizi kikamilifu. Badala yake, walitazama tu wakati wageni kutoka Ulaya walikuja na kuvuruga uhusiano wetu wa kibiashara. Vasco da Gama alifika pwani ya Afrika Mashariki mwaka 1498, akianza mchakato wa kukatiza uhusiano wa biashara uliounganika (CTA). Hii ilisababisha eneo letu kuwa DTA (Disconnected Trade Area).
Hii ni dhahiri kosa la machifu wetu, ambao kwa miaka 386 (kutoka 1498 hadi Kongamano la Berlin mwaka 1884-1885), walishindwa kuunganisha eneo hili na kulinda maslahi yake dhidi ya wakoloni. Matokeo yake, wakoloni waligawanya eneo hili miongoni mwao, na kila taifa la kikoloni likachukua sehemu yake, na hivyo kuvunja kabisa uhusiano wa kibiashara wa zamani.
Hata hivyo, ni jambo la kutia moyo kwamba viongozi wetu kama Mzee Jomo Kenyatta, Mwalimu Julius Nyerere, na Milton Obote walifanya juhudi za kufufua mshikamano wa eneo hili mara tu baada ya kupata uhuru.
